TUTUM VE DAVRANIŞ

By pdrnoktası - 5 Aralık 2017 Salı - No Comments

TUTUM VE DAVRANIŞ

**Tutumun, ortamsal etkenlerle etkileşim halinde olarak davranışı meydana getirdiğini göstermektedir. (Tutum ortamsal faktörlerden etkilenir)

Tutum - Ortam - Davranış İlişkisi

**Tutum ↔ Ortamsal Etkenler → Davranış

ÖRNEK:

Sosyolog Richard La Piere ABD'de Çinlilere ve doğululara karşı yaygın bir ön yargının bulunduğu bir dönemde mevcut tutum ve davranış arasında bir ilişki olup olmadığını, varsa ne ölçüde olduğunu saptamak amacıyla bir çalışma yapmıştır. La Piere,Çinli bir çiftle 2 yıl içinde 66 otel ve motele, 184 lokantaya gitmiştir ve 3. sınıf bir motel dışında her yerde kabul görmüşlerdir. Hatta 72 lokantada normalin üzerinde iyi kabul gördüklerini ifade etmiştir. İki yıl süren bu deneyden sonra La Piere,gittikleri bütün kuruluşlara posta yolu ile ulaşarak, Çinli müşteri kabul edip etmeyeceklerin sormuştur.

Soru formlarının sadece yarısına cevap gelmiştir ve cevapların %92 si Çinli müşteri kabul edilmeyeceğini bildirmektedir.

Yaşanan olumlu davranış ile mektupta belirtilen durum birbirine zıt düşmektedir.

Sonrasında ise Kutner, Wilkins ve Yarrow aynı tür bir deneme yapmışlardır fakat bu sefer Çinli yerine Zenci kişilerle çalışmışlardır. Beyaz ve zenci karışık iki grupla 11 lokantaya gitmişler ve hepsinde de kabul görmüşlerdir. Daha sonra bu yerlere mektup yazılarak zenci müşteri kabul edilip edilmeyecği sorulmuş ve 6 lokantadan red cevabı alınmıştır. Kalan 5 lokanta ise zorla kabul etmiştir

Bugüne kadar yapılan tutum araştırmalarında, tutumların davranışla ilişkili ve tutarlı olduğu ispatlanmaya çalışılmıştır. Ancak, bunlardan elde edilen sonuçlar çelişkilidir.

Buna benzer kömür ocağı ve zencilerle yapılan deney

Minard, ABD'nin güneyinde bir kömür ocağında çalışan beyaz ve zenci işçilerle bir çalışma yapmıştır. Bu araştırmada beyaz işçilerin % 60 ının zencilerle kömür ocağında konuştuklarını, şehirde ise konuşmadıklarını gözlemlemiştir. Çünkü kömür ocaklarında zencilerle iş gereği konuşmak zorunda olan beyazlar, şehirdeki sosyal normlar sebebiyle farklı davranmaktadırlar.

**Tutum kavramında da belirtildiği gibi, tutumun davranışa yol açtığını ve davranışın gözlemi sonucu tutumun var olduğu söyleyebiliriz.

**Burada kafamızda şu sorular oluşabilir: Tutum ve davranış arasında tutarlılıklar var mıdır? Tutum, tek başına davranışı meydana getirebilir mi? Ya da bir kimsenin bir konuda tutumu biliniyorsa o konudaki davranışı önceden tahmin edilebilir mi?

**Bu soruların hem kuramsal hem de uygulamalı önemi büyüktür. Çünkü eğer cevabımız olumlu ise, tutum hakkında bilgi sahibi olmakla bireylerin davranışlarını önceden tahmin etme olasılığı ortaya çıkıyor demektir.Bu da sosyal bilimlerin uygulama alanındaki önemini çok arttırır. Aynı zamanda tutumların ölçülmesinin değeri ortaya çıkmış olur.

1-Tutum-Davranış İlişkisi

**Son yıllarda yapılan çalışmalar, belli tutumların ölçülmesinin belli davranışların ön görülmesinde daha çok işe yaradığını göstermiştir.

**Çalışmalara göre,bir kişinin tutumlarını biliyorsak davranışlarınıda biliriz şeklindedir. Fakat şuan “eğer bir kişinin bir objeye karşı güçlü bir tutumu varsa önceden davranışlarını kestirebiliriz” şeklindedir.

2-Zaman Faktörü

**Tutumlar kısa sürede değişmez. Tutum ile davranışı ölçme arasında geçen zaman ne kadar uzunsa, o kadar çok tutum-davranış ilişkisini etkileyecek değişkenler işin içine girebilir; dolayısıyla tutumla davranış arasında tutarlığın gözlenme olasılığı düşer.

Örnek: Bir seçmenin kime oy vereceği konusunu ele alalım. Seçimlerden 1 ay önce yapılan seçim anketlerinin gerçek seçim sonuçlarına benzerliği, seçimden 1 hafta önce yapılan anketlerin sonuçlara benzerliğinden daha azdır

3-Tutumun Güç Derecesi

**Her tutumun bir (şiddeti) gücü vardır. Bir Tutumun gücü, her üç öğesinin (zihinsel, duygusal, davranışsal) gücünün toplamı olarak düşünülebilir.

**Güçlü tutumlar, davranışın tahmin edilmesinde daha belirleyicidir.

** Genellikle yerleşmiş, köklü tutumların hem bir bütün olarak gücü, hem de tek tek öğelerinin gücü yüksek olur.

** Güçlü tutumlara dayanarak yapılan davranış tahminlerinin daha sağlıklı olacağını söyleyebiliriz.

** Bir tutum ne kadar aşırı ve güçlüyse, onu değiştirmek de o derece zordur. Örnek: Din… Zayıf olan tutumlar kolayca değişir.

Bir tutumu “güçlü” kılan nedir?

**Yapılan araştırmalar, bir tutum objesi hakkında bilgi sahibi olmanın, o objeyle ilgili tutumların güçlenmesine neden olduğunu göstermektedir.

**Tutumun gücünü etkileyen bir başka faktör de, kişinin tutum objesiyle olan ilişkisine bağlıdır.(tutumun objesiyle doğrudan ilgili olmak tutumun gücünü artırır ). Bazı konular kişileri çok fazla ilgilendirmezken, diğerleri çok fazla önem taşıyabilir. Örneğin, üniversitelerde yıllık harçların artması bir esnafı çok fazla ilgilendirmezken (üniversitede okuyan çocuğu yoksa), bir üniversite öğrencisi için büyük önem taşıyabilir; bu da öğrencinin bu konudaki tutumunun güçlü olmasına yol açar.

4-Tutumun Ulaşılabilirliği Modeli

**Modelin açıklaması: Bu modele göre, ilk önce tutumlar aktif hale getirilir, yani tutum objesi, uyarılmasıyla bellekten çağrılır. Bellekten çağrılan tutum, tutum objesinin içinde bulunduğu durumun algılanışını etkiler. Algılama biçimi de tutum objesine karşı nasıl bir davranışta bulunacağımızı belirler.

Peki, hangi tutumun bellekten çağrılacağını ne belirler?

**Tutum ulaşılabilirliği modeline göre, tutum objesiyle onun değerlendirmesi (belirli bir tutum) arasındaki bağlantı gücü hangi tutumun bellekten çağrılacağını ve davranış üzerinde etkili olacağını belirler.

**Sonuç olarak birçok tutum, ilişkide oldukları tutum objeleri tarafından otomatik bir şekilde harekete geçiriliyorlar. Harekete geçirildiklerinde de, davranışları etkilemek üzere bilinçte yerlerini alıyorlar.

5-Farkındalık

**Tutum-davranış ilişkisini etkileyen bir başka faktör de farkındalıktır.

**Farkındalık, kişilerin kendi tutum ve davranışlarının ne ölçüde farkında olduklarını belirtmektir.

**Yapılan araştırmalar, yüksek farkındalığın tutum-davranış ilişkisini güçlendirdiğini gösteriyor

**Farkındalık, tutumlara ulaşmayı kolaylaştırır.(Tutumlar belleğe daha kolay çağrılır, dolayısıyla davranışı daha kolay etkiler)

**Bir davranışta bulunmamızı gerektiren durumlarda, o durumla ilgili tutumumuza odaklanırız (dikkat ederiz) ve bu tutumun davranışımıza öncülük etmesine izin veririz.

Not: Bu yazının hazırlanmasında Psikolojik Danışman Mustafa kalaylı'nın katkıları ve Floyd Henry Allport'un sosyal psikoloji kitabı başta olmak üzere birçok kaynaktan faydalanılmış olupsosyal psikoloji, psikoloji, tutum davranış ilişkisi, tutumun davranışa dönüşmesi, tutum davranış ilişkisi örnek, la pierre deneyi, minard deneyi, tutumun ulaşılabilirliği ile ilgilidir.

Yazı Duyurusu

TUTUM VE DAVRANIŞ