ÜÇ AYRI UYMA DAVRANIŞI "İTAAT", "ÖZDEŞLEŞME" VE "BENİMSEME"
ÜÇ AYRI UYMA DAVRANIŞI "İTAAT", "ÖZDEŞLEŞME" VE "BENİMSEME"
1-İTAAT
**Asch'in çizgilerin uzunlukları konusundaki yargıları incelediği araştırmasında, belirgin fiziksel gerçeğe rağmen %35 gibi küçümsenemeyecek oranda deneğin uyma davranışında bulunduğunu görmüştük. Bu deneklere araştırmadan sonra davranışları hakkında soru sorulduğu zaman, bunların çoğunun alay edilmemek ya da hor görülmemek için gruba uyduğu ortaya çıkmıştır.
**Burada denekler uymama davranışının doğurabileceği sonuçtan çekindikleri için uyma davranışı göstermektedirler. Bu tür uyma davranışını «itaat» olarak nitelendirebiliriz.
**İtaat, bir grup görüşüne olduğu gibi, bir kişiye uyma şeklinde de görülebilir.
Örnek: Milgram’ın «itaat» deneyinde olduğu gibi. İtaat sonucu uyma davranışının temelinde, uyulanın ve uyanın üstündeki gücü ya da kontrolü vardır. Örneğin, trafik polisinden ceza almamak için belli bir hızın altında giden Ahmet'in bu uyma davranışı polisin onun üstündeki kontrolüne dayanır; etrafta polis olmadığından emin olsa o hız yasağına uymayacaktır.
2-ÖZDEŞLEŞME
**Sosyal uyma davranışı, «özdeşleşme» süreci sonunda da ortaya çıkabilir. Burada birey, birisinin ya da bir grubun fikrine, ona benzeyebilmek için uyar. Özdeşleşme sonucu uyma davranışının temelinde, uyulanın cazibesi, değeri vardır. Uyulanın, uyanın gözündeki değeri devam ettikçe uyma davranışı da devam eder; bu değer kaybolursa, uyma davranışı da ortadan kalkacaktır.
Örnek: Mehmet çok hızlı otomobil sürmez, çünkü çok sevdiği babası hızlı gitmenin aleyhindedir. Mehmet bu davranışı ile, sevdiği, takdir ettiği babasına benzemekte, onun gibi olmaktadır. Yavaş gitmenin önemine kendisi inandığından değil, sırf babası böyle düşünüyor, böyle istiyor diye yavaş gitmektedir. Fakat eğer Mehmet babasına kızar ya da artık ona hürmet etmezse, yavaş gitmekten de vazgeçebilir.
Örnek: Mehmet bir arkadaş grubuna katılmayı arzuluyor. Mehmet bu gruba önem verdiği için grubun çeşitli kurallarına, görüş ve fikirlerine uyma davranışı gösterecektir. Bu uyma davranışı için, o görüşlerin gerçekten doğru olduğuna inanmasına lüzum yoktur. Ancak bu arada söz gelişi Mehmet yeni bir arkadaş edinirse ve değer verdiği bu arkadaşı da başka bir grubun üyesi ise, Mehmet bu sefer bu yeni arkadaşıyla özdeşleşme sonucu ilk grubun görüşlerine uymaktan vazgeçip belki de bu görüşle çelişkili olan yeni arkadaşının grubunun görüşlerine uyma davranışı gösterebilir.
3-BENİMSEME (Kendine mal etme)
**Bu tür uyma davranışında kişi, bir kurala ya da görüşe onun gerçekten doğru olduğuna inandığı için uyar. Burada uyulanın fikri, uyan için inanılır bir fikirdir; uyma davranışının temelinde bu inanma, doğru olarak kabul etme durumu vardır.
Örnek: Ali eğer hız yasağının önemine gerçekten inanıyorsa, polis kontrolü olmasa da, kimse ondan yavaş gitmesini istemese de sırf bu trafik kuralını gerçekten benimsemiş, kendine mal etmiş olduğu için yavaş gidecektir,
**3 Ayrı Uyma Davranışı Kişiye 3 Ayrı Yarar Sağlamaktadır.
Bu Yararlar:
**İtaatin sağladığı yarar; insanlar tarafından kabul edilmek, ödüllendirilmek ya da cezalandırılmamak.
**Özdeşleşmenin sağladığı yarar; kişiye, değer verdiği kimselere benzeme, onlar gibi olduğunu düşünme duygusunu sağlamasıdır.
**Benimsemenin sağladığı yarar; kişinin doğruyu anlama ve uygulama gereksinmesini tatmin etmesidir. Yani, benimseme, uymanın en temel bir görevi olarak belirtilen «gerçeği tanımlama»ya yaramaktadır.
Önemli
**İtaat ve özdeşleşme, diğer insanlara dönük olarak onlarla ilişkileri olumlu yönde geliştirme görevini yerine getirirken
**Benimseme, kişisel bir görevi yerine getirmekte, kişinin doğru hareket ettiğine inanma gereksinmesini tatmin etmektedir.
NOT: Bu yarar sağlama işlevinin temelinde üç farklı güdülenme söz konusudur.
**İtaatin temelinde yatan güdü; cezalandırılmamak ya da ödüllendirilmek;
**Özdeşleşmenin temelindeki güdü; beğenilen bir başkası gibi olmak
**Benimsemenin temelindeki güdü; kişinin doğru bildiği şeyi yapmak istemesidir.
Not: Bu yazının hazırlanmasında Psikolojik Danışman Mustafa kalaylı'nın katkıları ve Floyd Henry Allport'un sosyal psikoloji kitabı başta olmak üzere birçok kaynaktan faydalanılmış olup sosyal psikoloji, psikoloji, sosyal etki ve uyma, benimseme mal etme, psikolojide itaat , psikolojide özdeşleşme, itaat özdeşleşme benimseme örnekleri ile ilgilidir.
Share This:
MUSTAFA KALAYLI
I'SİTEMİZDE; İNSAN VE İNSANLIĞA FAYDALI OLABİLECEK "İYİ, DOĞRU VE GÜZEL OLAN HER ŞEY" SİZLERİN İSTİFADENİZE SUNMAKTAYIZ ....
Yorum Yok " ÜÇ AYRI UYMA DAVRANIŞI "İTAAT", "ÖZDEŞLEŞME" VE "BENİMSEME" "