UYMA DAVRANIŞINI ETKİLEYEN ORTAMSAL ETKENLER

By pdrnoktası - 3 Aralık 2017 Pazar - No Comments

UYMA DAVRANIŞINI ETKİLEYEN ORTAMSAL ETKENLER

1.GRUBUN BÜYÜKLÜĞÜNÜN ETKİSİ NEDİR?

**Diğer 3 araştırmayı ele alarak, daha büyük grupların, bireyi uyma davranışına itici gücünün daha fazla olduğunu söyleyebiliriz. Özellikle grubun zorlaması ya da uymama davranışının cezalandırılabilmesi söz konusu olduğu zaman bu ilişkinin daha da belirgin olacağı düşünülebilir; üç kişinin inandığı bir fikre karşı koymak ile yüz kişinin inandığı bir fikre karşı koymanın arasındaki fark gibi.

**Sherifin kullandığı otokinetik etki deneyinde, fiziksel gerçeğin çok belirsiz olduğunu hatırlayalım. Bu durumda, tek bir kişinin bile deneğin kararını etkilediğini görüyoruz. Yani Sherif iki kişilik gruplarda da etkileme ve grup normu oluşması görmüştür. Aynı şekilde, Milgram’ın itaat araştırmasında da, tek bir kişinin denekte ne denli kuvvetli bir uyma davranışı yaratabildiğini gördük. Demek ki, özellikle laboratuvar ortamında, kişinin etrafındakilerin fikrine güveni fazla ise, hele fiziksel gerçek de pek belirgin değilse, küçük grupların bile kişide uyma davranışı yaratma etkisi çok yüksek olabilir ve uyma davranışının yüksek olması için grubun sayısının büyük olması gerekmeyebilir.

2.GRUBUN SÖZ BİRLİĞİNİN ETKİSİ NEDİR?

**Asch’in araştırmasında sonucu en çok etkileyen durumsal faktörün grubun söz birliği etmesi olduğu görülmüştür.

**Sosyal etkide, bir başkasının varlığının kişinin direncini arttırdığı, Milgram’ın itaat deneyinde de görülmüştür.(Söz birliğinin etkisi vardır)

**Bu araştırmaların tümü, söz birliği halindeki bir grubun kişide uyma davranışı yaratmadaki gücünü göstermektedir.

3.MEVKİNİN VE SAYGINLIĞIN (PRESTİJİN) ETKİSİ NEDİR?

**Sosyal etki kaynağının, yani sosyal uyma davranışını meydana getiren kişi veya grubun, algılanan mevkii ne kadar yüksekse bireylerde meydana getirdiği uyma davranışı da o kadar fazla olmalıdır.

**Milgram'ın itaat araştırmasında Yale Üniversitesi yerine eski bir binada da yapmıştır. Deneyin bu kısımında deneklere, araştırmanın, sanayi için incelemeler yapan bir özel firma tarafından yapıldığı bildirilmiştir. Böylece Yale Üniversitesinin bilimsel saygınlığı ortadan kaldırılınca, esas deneyde denekler arasında % 65 oranında görülen sonuna kadar itaat davranışı % 48'e düşmüştür.

**Sherifin otokinetik etki araştırmasının da denek çiftleri ile yapılan kısmında, deneklerden birinin saygınlığı yüksekse, diğer deneğin onun yargısına daha çok uyduğu görülmüştür

**Asch tipi araştırmalarda da aynı şekilde, uzmanlardan meydana gelen gruplara uyma davranışının daha fazla olduğunu görüyoruz.

4.GRUBA BAĞLILIĞIN ETKİSİ NEDİR?

**Sherif, Asch ve Milgram'ın deneylerinde, gruptaki kişiler birbirlerini tanımamaktadırlar.

**Oysa gerçek yaşamda çoğu zaman birbirlerini tanıyan insanların oluşturduğu gruplarda sosyal etki ve uyma davranışı görülür.

**Gruba bağlılığın nedeni ne olursa olsun, gruba bağlılık arttıkça gruba uyum gösterme artar.

5.YÜZ YÜZE OLMANIN ETKİSİ NEDİR?

**Asch ve Sherifin araştırmalarında denekler birbirlerini görmektedir.

**Yüz yüze olan sosyal ilişkilerdeki etkileme ve bunun sonucu olan uyma davranışının ne kadar daha kuvvetli olduğunu bize bu araştırmalar göstermektedir.

**Milgram’ın araştırmasını incelerken öne sürdüğümüz ilkeyi hatırlayalım: yüz yüze ilişki, sosyal etkiyi arttırır.

6.KİŞİLİĞİN KAYBOLMASI

**Grubun gücü, kişiyi heyecanlandırmakta, kendi benliğinden daha büyük bir şeyin içinde olma hissi vermektedir. Bazı gruplarda, insanların normal kısıtlamalardan uzaklaştığı, kendi kişiliklerini yitirdikleri ve grup normlarına daha duyarlı hale geldikleri görülmektedir.(Maç izleyen normal bir insanin taraftarın etkisiyle saldırganlık içeren anormal davranışlar sergilenesi)

**Tanınmaz olmanın (ya da kişilik kaybının) sebebi kişinin bilinçliyken yaptığından çok grubun bilincinde ve durumundaki ipuçlarına daha çok duyarlı hale gelmesidir.

7.AZINLIĞIN ETKİSİ NEDİR?

**Uyma davranışında grubun söz birliğinin etkisini tartışırken, gruptaki kimselerin sayısından çok, gruptaki kişilerin hepsinin aynı fikirde olmasının rol oynadığını söylemiştik. Yani çoğunluğun aynı fikirde olması uyma davranışını etkiler.

**Ancak, gerçek yaşamda gruplarda herkes aynı fikirde olmayabilir ve hatta grubun içindeki bir azınlığın, grubun çoğunluğunun fikrini etkilemeyi başardığı da görülür. Yani, sosyal etkide bulunmanın tek yolu çoğunluk olmaktan geçmez.

**Azınlığın grup üzerinde etkili olabilmesi belli şartlara bağlıdır.

Bunlar:

**Azınlık grup üyelerinin, çoğunluk grup üyelerinin düşüncesine karşı çıkarken tutarlı olmaları ve fikirlerini sunarken kendilerine güvenmeleri gerekliliğidir.

** Azınlık grup üyelerinin tutucu ve katı görünmemeleridir.

Not: Bu yazının hazırlanmasında Psikolojik Danışman Mustafa kalaylı'nın katkıları ve Floyd Henry Allport'un sosyal psikoloji kitabı başta olmak üzere birçok kaynaktan faydalanılmış olupsosyal psikoloji, psikoloji, uyma davranışı, uyma davranışını etkileyen ortamsal etkenler,uyma davranışını etkileyen faktörler, kişiliğin kaybolması, ile ilgilidir.

Yazı Duyurusu

UYMA DAVRANIŞINI ETKİLEYEN ORTAMSAL ETKENLER